W przypadku sektora lotniczego, pierwszym okresem rozliczeniowym był w ramach EU ETS wyłącznie rok 2012. Kolejny okres rozliczeniowy obejmuje już te same lata, analogicznie jak dla pozostałych sektorów, czyli od roku 2013 do roku 2020.

Do systemu handlu włączeni zostają operatorzy statków powietrznych, którzy wykonują w danym roku kalendarzowym na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) działania lotnicze objęte Załącznikiem I do dyrektywy 2003/87/WE. W związku z realizacją takich działań podlegają oni wszystkim prawom i obowiązkom wynikającym z przepisów dyrektywy implementowanej do prawa krajowego ustawą z dnia 12 czerwca 2015 r.

Działania lotnicze – lub inaczej loty – można realizować w dowolnym miejscu na ziemi. Stąd też włączając sektor lotniczy do systemu handlu nie ograniczano działania systemu wyłącznie w określonych państwach, lecz jako kryterium przyjęto początkowo lot, który rozpoczyna się lub kończy na lotnisku zlokalizowanym w państwie należącym do Unii Europejskiej, a po 2011 roku na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Kolejnym etapem powiększania zakresu terytorium objętego systemem handlu było włączenie do systemu w 2014 roku Chorwacji, w związku z jej przystąpieniem do Unii Europejskiej. W ramach systemu handlu należy uwzględniać tzw. regiony najbardziej oddalone zdefiniowane w artykule 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Jak wspomniano systemem objęte są wszystkie loty rozpoczynające się lub kończące na terytorium EOG. Jednak występują tu wyjątki (wymienione poniżej) od kryteriów określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. Oznacza to, że operator nie ma obowiązku rozliczać emisji dwutlenku węgla z operacji zaliczanych do takich wyjątków. Innymi słowy operator wykonujący wyłącznie operacje lotnicze nieobjęte systemem, sam również temu systemowi nie podlega.

Do operacji lotniczych niepodlegających włączeniu do systemu (na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. oraz rozporządzenia 421/2014) zalicza się operacje:

1. wykonywane wyłącznie w celu przewozu, podczas oficjalnej misji, panującego monarchy i członków jego najbliższej rodziny, szefów państw, szefów rządów i ministrów wchodzących w skład rządów państwa innego niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, jeżeli taki ich charakter został potwierdzony w planie lotu,
2. wojskowe wykonywane przez wojskowe statki powietrzne, służby celnej, policji, straży granicznej, żandarmerii wojskowej, straży miejskiej i innych służb ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego,
3. związane z działaniami poszukiwawczo-ratowniczymi, przeciwpożarowe i gaśnicze, z pomocą humanitarną lub służb ratowniczych, jeżeli są one wykonywana na podstawie zezwolenia właściwego organu,
4. wykonywane zgodnie z przepisami dla lotów z widocznością (lot VFR), określonych w załączniku 2 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym,
5. kończące się na lotnisku, z którego wystartował statek powietrzny i wykonywane bez międzylądowania,
6. szkoleniowe, wykonywane wyłącznie w celu uzyskania licencji lub uzyskania uprawnień przez członków personelu lotniczego, jeżeli jest to potwierdzone w planie lotu, pod warunkiem że nie są one wykorzystywane do przewozu pasażerów ani ładunku lub do przebazowania statku powietrznego,
7. wykonywane wyłącznie w celu przeprowadzenia badań naukowych lub sprawdzenia, przetestowania lub przeprowadzenia procesu certyfikacji statku powietrznego lub urządzenia pokładowego lub naziemnego,
8. wykonywane przez statek powietrzny o maksymalnej certyfikowanej masie startowej poniżej 5700 kg,
9. wykonywane w ramach zobowiązań z tytułu wykonywania obowiązków użyteczności publicznej zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 z dnia 24 września 2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty, na trasach w regionach najbardziej oddalonych, określonych w art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, lub na trasach, których oferowana zdolność przewozowa nie przekracza 30 000 rocznie,
10. wykonywane przez operatora statku powietrznego będącego przewoźnikiem w rozumieniu ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. — Prawo lotnicze, który realizuje:
• mniej niż 243 operacje lotnicze w każdym z trzech kolejnych czteromiesięcznych okresów w roku kalendarzowym albo
• operacje lotnicze, których łączna roczna wielkość emisji wynosi mniej niż 10 000 Mg CO₂,
11. wykonywane w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2020 r., przez operatora statku powietrznego wykonującego niezarobkowe przewozy lotnicze o łącznych rocznych emisjach wynoszących mniej niż 1 000 ton.

W celu szczegółowego określenia charakteru operacji niepodlegających systemowi handlu, Komisja Europejska opracowała wytyczne, które zostały opublikowane w Decyzji Komisji z dnia 8 czerwca 2009 r. oraz w dokumentach uzupełniających przedstawionych w formie nieoficjalnych wytycznych (dane zawarte w poradnikach i w zakładce Najczęściej zadawane pytania).

 

Realizacja zobowiązań wynikających z ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. wiąże się z koniecznością przestrzegania ściśle określonych dat. Poniżej przedstawiono najważniejsze terminy związane wykonywaniem tych obowiązków:

Działania powtarzające się w każdym roku danego okresu rozliczeniowego

	01.01.*	Początek okresu monitorowania emisji rocznych w danym roku na potrzeby sporządzenia raportu rocznego
	01.02.*	Publikacja wykazu operatorów statków powietrznych wykonujących działania lotnicze wymienione w Załączniku I
	28.02.*	Wydanie przez organ właściwy uprawnień do emisji na dany rok okresu rozliczeniowego na rachunki operatorów statków powietrznych
	31.03.*	Przedłożenie przez operatora statku powietrznego do  odpowiedniego organu zweryfikowanego raportu o emisji dwutlenku węgla
	30.04.*	Umorzenie uprawnień do emisji w Rejestrze Uprawnień
	31.12.*	Koniec okresu monitorowania emisji rocznych w danym roku na potrzeby sporządzenia raportu rocznego

* - kolejny rok danego okresu rozliczeniowego

Działania wykonywane jednorazowo

	01.01.2014	Początek okresu monitorowania danych dotyczących tonokilometrów na potrzeby złożenia wniosku o przydział nieodpłatnych uprawnień do emisji ze specjalnej rezerwy
	31.12.2014	Koniec okresu monitorowania danych dotyczących tonokilometrów na potrzeby złożenia wniosku o przydział nieodpłatnych uprawnień do emisji ze specjalnej rezerwy
	30.06.2015	Ostateczny termin przedłożenia przez operatora statku powietrznego do odpowiedniego organu zweryfikowanych danych o tonokilometrach za rok 2014 na potrzeby rozpatrzenia wniosku o przydział nieodpłatnych uprawnień do emisji ze specjalnej rezerwy na lata 2013-2020
	31.03.2019**	Złożenie przez operatora statku powietrznego wniosku o przydział nieodpłatnych uprawnień do emisji na kolejny okres rozliczeniowy

** - dwadzieścia jeden miesięcy przed rozpoczęciem kolejnego okresu rozliczeniowego

Lista operatorów

Zgodnie z art. 18a, ust. 3 dyrektywy 2003/87/WE, Komisja Europejska przed 1 lutego każdego roku, począwszy od roku 2009, publikuje wykaz operatorów statków powietrznych przypisanych do danego państwa administrującego. Lista operatorów co roku jest zmieniana, a jej zadaniem jest wyłącznie wskazanie podmiotu, który począwszy od roku 2006 lub w latach kolejnych wykonał działanie lotnicze objęte systemem. Generalnie przyjęto zasadę, że z listy tej nie wykreśla się operatorów, którzy już się na niej znaleźli. Zmiany w wykazie w większości przypadków dotyczą pojawienia się nowego operatora lub zmiany przyporządkowania danego podmiotu do innego państwa administrującego. Wykreślenie operatora z listy jest możliwe wyłącznie w przypadku udowodnienia przez niego, że nie spełniał on przesłanek objęcia systemem w momencie konsultacji i publikacji listy. Przypisanie konkretnego podmiotu do danego państwa administrującego odbywa się na mocy art. 18a, ust. 1 dyrektywy. Przy pracach nad listą operatorów Komisja Europejska wspomagana jest przez Europejską Organizację ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej (Eurocontrol) oraz organ właściwy z danego państwa administrującego.

O przypisaniu operatora statku powietrznego do danego państwa administrującego decydują dwie kwestie:

1. Państwo członkowskie staje się państwem administrującym dla danego operatora, jeżeli wydało temu operatorowi licencję na prowadzenie działalności lotniczej;
2. We wszystkich innych przypadkach, państwem administrującym jest państwo członkowskie z największą szacunkową ilością przypisanych^[1] emisji pochodzących z lotów wykonywanych przez tego operatora w roku bazowym^[2],

Pomimo że, Komisja Europejska publikuje listę operatorów statków powietrznych, którzy wykonali przynajmniej jedną operację lotniczą objętą systemem, fakt uwzględnienia operatora na niniejszej liście nie określa ostatecznie jego uczestnictwa w systemie. Komisja Europejska wydała w tej sprawie notę informacyjną^[3]. Stwierdza w niej jednoznacznie, że decydujące w tej kwestii jest wykonywanie działalności lotniczej wymienionej w Załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE. Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku operatorów, którzy powinni, a nie znaleźli się na przedmiotowej liście. Obowiązek zgłoszenia swojej działalności w przypadku takich operatorów jest bezwarunkowy. Lista operatorów statków powietrznych podlega corocznym konsultacjom pomiędzy państwem członkowskim, operatorem, Eurocontrol a Komisją.

Pierwsza wersja wykazu operatorów statków powietrznych została przedstawiona w Rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 748/2009 z dnia 5 sierpnia 2009 r. stworzonym na podstawie najlepszych dostępnych informacji o aktywności operatorów statków powietrznych w latach 2006 – 2008 gromadzonych w Eurocontrol. Rozrządzenie to zostało zaktualizowane Rozporządzeniem Komisji (UE) 2015/180 z dnia 9 lutego 2015 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 748/2009 w sprawie wykazu operatorów statków powietrznych, którzy wykonywali działalność lotniczą wymienioną w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, poczynając od dnia 1 stycznia 2006 r. ze wskazaniem administrującego państwa członkowskiego dla każdego operatora statków powietrznych. W zaktualizowanym rozporządzeniu do Polski jako państwa administrującego przypisano 48 operatorów statków powietrznych, których zbiór zamieszczony został w poniższej tabeli.

L.p.	CRCO[4]	Nazwa operatora z listy	Kraj operatora
1	36500	A&S WORLD ACFT INC	Federacja Rosyjska
2	31588	AERO POWER UK	Zjednoczone Królestwo
3	40166	AIR GO EGYPT	Egipt
4	38570	AIR NORTH REGIONAL	Australia
5	33187	AIR POLAND SP.Z.O.O.	Polska
6	21406	AMC AVIATION	Egipt
7	37958	ARKADY SP.Z.O.O.	Polska
8	27743	AWAS AVTN SRVC	Stany Zjednoczone
9	38443	BINGO AIRWAYS	Polska
10	31322	BLUE JET SP.Z.O.O.	Polska
11	33876	CEZAR PRZEDSIEBIORST	Polska
12	31191	ECC LEASING COMPANY	Irlandia
13	36143	ENTER AIR	Polska
14	38442	ETH SA	Luksemburg
15	25625	EUROLOT SA	Polska
16	32532	HAWKER PARTNERSHIP	Zjednoczone Królestwo
17	24631	J S AVIATION	Zjednoczone Królestwo
18	32562	KORAL BLUE AIRLINES	Egipt
19	33079	LC ENGINEERING	Polska
20	1763	LOT POLISH AIRLINES	Polska
21	30797	MAGELLAN PRO-SERVICE	Polska
22	15423	MARITIME OFFICE	Polska
23	35190	MIDWEST AIRLINES	Egipt
24	1082	MIL ALGERIA	Algieria
25	15686	MIL BULGARIA	Bułgaria
26	1097	MIL FINLAND	Finlandia
27	6310	MIL NATO NAPMA	Niemcy
28	1113	MIL POLAND	Polska
29	11555	MIL ROMANIA	Rumunia
30	37385	MUSCO SPORTS LIGHT	Stany Zjednoczone
31	32654	NG2 S.A.	Polska
32	37290	OLT EXPRESS POLAND	Polska
33	31237	OLT EXPRESS REGIONAL	Polska
34	28514	POGRANICHNAYA KAZ	Kazachstan
35	32968	POLISH AIR NAVIG	Polska
36	29333	PYRLANDIA BOOGIE SP.	Polska
37	30603	PZL MIELEC	Polska
38	24855	ROVNO UNIVERSAL AVIA	Ukraina
39	35551	SAUDI MEDICAL SERV.	Arabia Saudyjska
40	36308	SMALL PLANET EP	Polska
41	30192	SPRINTAIR SA	Polska
42	36858	TELE-FONIKA KABLE	Polska
43	38446	TRAVEL SERVICE EP	Polska
44	26078	TURAN AIR	Azerbejdżan
45	22273	VENKATESHWARA HATCH	Indie
46	39588	YOLENAL AERONAUTICS	Zjednoczone Królestwo
47	35851	YOLENAL LIMITED	Polska
48	a11519	TAIL NB: N999EH	Nieznane

Sankcje i kary

Dyrektywa 2003/87/WE wymaga od państw członkowskich usankcjonowania i egzekwowania od uczestników systemu wszystkich nałożonych na nich praw i obowiązków wynikających z przystąpienia do systemu. Za brak realizacji określonych działań przez operatora statku powietrznego przepisy ustawy (art. 70) określają kary jakie mogą zostać nałożone na uczestników systemu.

W przypadku operatorów statków powietrznych karą zagrożone jest:

1. Brak złożenia w ustawowym terminie do 31 marca każdego roku sprawozdania dotyczącego wielkości emisji dwutlenku węgla wraz z protokołem z jego weryfikacji. Kara za niezłożenie raportu wynosi 10 000 euro.

2. Brak dokonania rozliczenia w terminie do 30 kwietnia każdego roku w Rejestrze Unii wielkości emisji dwutlenku węgla z dany rok. Kara za brak rozliczenia emisji dwutlenku węgla równa jest iloczynowi liczby uprawnień do emisji, która nie została umorzona przez operatora i jednostkowej stawki pieniężnej wynoszącej 100 euro za każdą tonę nieumorzonej emisji. Zapłacenie kary za brak umorzenia nie zwalania z obowiązku dokonania tej czynności w rejestrze (operator i tak jest zobowiązany do rozliczenia emisji).

Kary pieniężne nakładane są w drodze decyzji wydawanej przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Zadanie nakładania kar na operatorów statków powietrznych powierzono Mazowieckiemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska.

 

^[1] Przypisane emisje – oznaczają emisje pochodzące ze wszystkich lotów wchodzących w zakres działań lotniczych wymienionych w Załączniku I, tzn. lotów rozpoczynających się na lotnisku znajdującym się na terytorium jednego z państw członkowskich i lotów z państwa trzeciego kończących się na takim lotnisku.

^[2] Rok bazowy - rok bazowy oznacza pełny rok kalendarzowy dla operatora, który rozpoczął działalność po 1 stycznia 2006, oraz rok kalendarzowy 2006 dla operatora, który rozpoczął działalność przed 1 stycznia 2006 r.

^[3] Information note - http://ec.europa.eu/clima/policies/transport/aviation/operators/docs/info_note_en.pdf

^[4] Kod CRCO określa niepowtarzalny identyfikator danego operatora statków powietrznych