W okresie przejściowym mechanizmu CBAM jest obowiązek złożenia tzw. sprawozdania CBAM.

W okresie przejściowym nie ma natomiast obowiązku:

• uzyskania specjalnego statusu aby importować towary objęte CBAM - status taki (tzw. status upoważnionego zgłaszającego CBAM będzie natomiast trzeba uzyskać na okres docelowy mechanizmu, tj. na okres od 1 stycznia 2026 r., aby móc importować towary objęte CBAM w okresie docelowym,
• rozliczenia wielkości emisji za pomocą certyfikatów CBAM - obowiązek taki będzie w okresie docelowym mechanizmu, będzie wprowadzany stopniowo.

Obowiązek złożenia sprawozdania CBAM w okresie przejściowym został nałożony na „zgłaszającego objętego obowiązkiem sprawozdawczym” (por. art. 3 rozporządzenia wykonawczego KE 2023/1773), którym może być:

• Importer
• Pośredni przedstawiciel celny, z tym że:

o Jeżeli importer nie ma siedziby w państwie członkowskim, obowiązki sprawozdawcze dotyczą pośredniego przedstawiciela celnego.

o Jeśli importer ma siedzibę w państwie członkowskim, pośredni przedstawiciel celny może odmówić złożenia sprawozdania CBAM na rzecz importera. Musi jednak w tym celu dopełnić określonych obowiązków – art. 8 rozporządzenia 2023/1773. Wtedy obowiązek musi zrealizować importer.

Uwaga: Kto w danym przypadku ponosi obowiązki sprawozdawcze CBAM, zależy od sposobu realizacji procedur celnych i miejsca siedziby importera. Zgodnie z przepisami rozporządzenia 2023/1773 Zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym oznacza jedną z następujących osób:

1) importera, który we własnym imieniu składa zgłoszenie celne o dopuszczenie towarów do swobodnego obrotu we własnym imieniu i na własną rzecz;

2) osobę posiadającą pozwolenie na złożenie zgłoszenia celnego, o którym mowa w art. 182 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 952/2013, która zgłasza przywóz towarów;

3) pośredniego przedstawiciela celnego, jeżeli zgłoszenie celne jest składane przez pośredniego przedstawiciela celnego wyznaczonego zgodnie z art. 18 ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny (Dz. Urz. UE L 269 z 10.10.2013, s. 1) , jeżeli importer ma siedzibę poza Unią lub jeżeli pośredni przedstawiciel celny wyraził zgodę na obowiązki sprawozdawcze zgodnie z art. 32 rozporządzenia 2023/956.

Jeżeli w proces importu zaangażowane są różne podmioty, należy pamiętać, że za tonę importowanego towaru odpowiada dokładnie jeden zgłaszający, co oznacza, że nie jest ona zgłaszana dwukrotnie ani pomijana w raportowaniu.

Zobacz też odpowiedzi KE na najczęściej zadawane pytania (Questions and Answers: Carbon Border Adjustment Mechanism - w języku angielskim): link jest dostępny w zakładce „CBAM - Materiały do pobrania” lub na dedykowanej stronie Komisji Europejskiej.

Sprawozdania CBAM składa się za poszczególne kwartały roku kalendarzowego. Data dopuszczenia towaru (produktu przetworzonego w procedurze uszlachetniania czynnego) do obrotu na obszarze celnym UE decyduje, w którym kwartale towar/produkt powinien być ujęty w sprawozdaniu.

Sprawozdanie składa się w terminie jednego miesiąca od zakończenia odpowiedniego kwartału sprawozdawczego.

Złożone sprawozdanie można zmodyfikować co do zasady w okresie do dwóch miesięcy od zakończenia odpowiedniego kwartału sprawozdawczego (czyli miesiąc od terminu złożenia sprawozdania). Uwaga ułatwienie: W początkowym okresie fazy przejściowej CBAM, przewidziano dodatkowo przedłużenie terminu gdy możliwa jest korekta sprawozdania CBAM.

Terminy na złożenie sprawozdania i ewentualną korektę złożonego sprawozdania:

Struktura sprawozdania CBAM jest określona w załączniku I do rozporządzenia 2023/1773 (aby przejść do rozporządzenia, kliknij tutaj).

Uwaga: przygotowanie sprawozdania wymaga uzyskania informacji od producenta towarów. Więcej informacji na ten temat w pkt VI.

Sprawozdanie CBAM obejmuje następujące informacje dotyczące przywożonych na obszar celny UE towarów wymienionych w załączniku I:

• ilość przywiezionych towarów wyrażoną w tonach lub w przypadku energii elektrycznej w megawatogodzinach;
• rodzaj towarów określonych za pomocą ich kodu CN;
• kraj pochodzenia importowanych towarów;
• instalacja, w której towary zostały wyprodukowane, identyfikowana za pomocą następujących danych:
  • nazwy firmy/instalacji, adresu instalacji i jej angielskiej transkrypcji;
  • współrzędnych geograficznych głównego źródła emisji z instalacji.
• zastosowane ścieżki produkcyjne, które odzwierciedlają technologię zastosowaną do produkcji towarów, oraz informacje na temat konkretnych parametrów kwalifikujących wybraną ścieżką produkcji do celów określenia wbudowanych emisji bezpośrednich;
• specyficzne bezpośrednie emisje wbudowane związane z towarami, które określa się, przeliczając przypisane wbudowane emisje bezpośrednie procesów produkcji na właściwe emisje towarów wyrażone jako ekwiwalent CO₂ na tonę;
• wymogi dotyczące sprawozdawczości, które mają wpływ na wbudowane emisje towarów (określone w załączniku IV, sekcja 2 rozporządzenia wykonawczego);
• w przypadku energii elektrycznej jako towaru importowanego zgłaszający podaje następujące informacje:
  • współczynnik emisji stosowany dla energii elektrycznej, wyrażony w tonach CO₂e. na MWh (megawatogodzinę),
  • źródło danych lub metodę zastosowaną do określenia współczynnika emisji energii elektrycznej;
• w przypadku wyrobów stalowych: numer identyfikacyjny konkretnej huty, z której pochodzi dana partia surowców, jeżeli jest znany;
• w odniesieniu do specyficznych pośrednich emisji wbudowanych:
  • informacje wskazujące, czy zgłaszający zgłasza rzeczywiste emisje czy wartości domyślne udostępnione i opublikowane przez Komisję na okres przejściowy;
  • ilość specyficznych pośrednich emisji wbudowanych, którą określa się przez przeliczenie przypisanych pośrednich emisji wbudowanych związanych z procesami produkcji.

Szczegółowe zasady określa art. 3 i inne przepisy rozporządzenia 2023/1773

W przypadku towarów objętych procedurą uszlachetniania czynnego, która skutkuje dopuszczeniem do obrotu jako ten sam towar albo jako produkt przetworzony zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym w sprawozdaniu CBAM zgłasza następujące informacje:

• ilości towarów wymienionych w załączniku I do rozporządzenia (UE) 2023/956, które zostały dopuszczone do obrotu po procedurze uszlachetniania czynnego w tym okresie;
• emisje wbudowane odpowiadające ilościom towarów, które zostały dopuszczone do obrotu po procedurze uszlachetniania czynnego w tym okresie;
• kraj pochodzenia towarów, o ile jest on znany;
• instalacje, w których wyprodukowano towary, o ile są one znane;
• ilości towarów wymienionych w załączniku I do rozporządzenia (UE) 2023/956, które objęto procedurą uszlachetniania czynnego, w wyniku której powstały produkty przetworzone dopuszczone do obrotu w tym okresie;
• emisje wbudowane odpowiadające towarom, które wykorzystano do produkcji ilości produktów przetworzonych;
• w przypadku zwolnienia z obowiązku przedstawienia rozliczenia zamknięcia przyznanego przez urząd celny zgodnie z art. 175 rozporządzenia delegowanego Kimisji (UE) 2015/2446 zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym przedkłada takie zwolnienie.

Szczegółowe zasady określa art. 6 i inne przepisy rozporządzenia 2023/1773.

Uwaga: Komisja przygotowała wytyczne dla importerów oraz wytyczne dla producentów z państw spoza UE, wyjaśniające jak przygotować dane potrzebne do sprawozdania CBAM. Wytyczne można pobrać z zakładki „CBAM - Materiały do pobrania” lub dedykowanej strony Komisji Europejskiej.

Zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym, w celu przygotowania sprawozdania CBAM, powinien uzyskać szereg informacji od producenta importowanego towaru, ponieważ sprawozdanie wymaga raportowania m.in. danych dot. rzeczywistych emisji gazów cieplarnianych, niektórych danych dot. procesu produkcji czy danych dot. uiszczonej w państwie pochodzenia opłaty od emisji (jeżeli była ona uiszczona).

W tym celu można posłużyć się specjalnym arkuszem wymiany informacji, który jest narzędziem pomocniczym przygotowanym przez Komisję Europejską. Arkusz można pobrać z zakładki „CBAM - Materiały do pobrania” lub dedykowanej strony Komisji Europejskiej.

Uwaga: Komisja przygotowała wytyczne dla importerów oraz wytyczne dla producentów z państw spoza UE, wyjaśniające jak przygotować dane potrzebne do sprawozdania CBAM. Wytyczne można pobrać z zakładki „CBAM - Materiały do pobrania” lub dedykowanej strony Komisji Europejskiej. Na stronie 82 wytycznych dla importerów wskazano miejsce arkusza wymiany informacji, gdzie określono zakres informacji przeznaczonych do uwzględnienia w sprawozdaniu CBAM.

Zasadniczo, w sprawozdaniu CBAM należy wykazywać uzyskane od producenta dane dotyczące rzeczywistych emisji wbudowanych. Na początku okresu przejściowego, są jednak przewidziane pewne tzw. elastyczności. Więcej na ten temat w pkt VII.

Zasadniczo, w sprawozdaniu CBAM należy wykazywać rzeczywiste emisje wbudowane, określone zgodnie z metodologią ustanowioną w rozporządzeniu 2023/1773.

W przypadkach, kiedy importer nie może uzyskać informacji na temat rzeczywistych emisji, w rozporządzeniu 2023/1773 przewidziane są pewne ułatwienia, tzw. elastyczności. Uwaga: niektóre z tych elastyczności są ograniczone czasowo (dotyczą tylko okresu przejściowego, w zakresie wskazanym niżej).

Ułatwienia te zostały przewidziane w:

1) art. 4 ust. 2, który przewiduje możliwość używania do końca 2024 r. innych metodologii określania emisji wbudowanych niż metodologia określona przepisami rozporządzenia 2023/1773 – możliwość ta dotyczy metodologii obowiązującej w ramach systemów określonych w tym przepisie, jeżeli zapewniają one podobny zakres i poziom dokładności danych dotyczących emisji co metoda określona w rozporządzeniu 2023/1773;

2) art. 4 ust. 3, przewidujący możliwość stosowania do 31 lipca 2024 r. innych metod określania wielkości emisji niż metodologia określona przepisami rozporządzenia 2023/1773, w przypadku gdy zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym nie posiada informacji wymienionych w art. 3 ust. 2 i 3 tego rozporządzenia; mogą to być wartości domyślne, które zostaną opublikowane przez Komisję Europejską (zgodnie z zapowiedziami KE, wartości domyślne zostaną opublikowane do końca 2023 r. jak również mają być dostępne w rejestrze przejściowym CBAM do ewentualnego zastosowania/wyboru). Oprócz wartości domyślnych mogą to być również szacunki operatorów instalacji lub wskaźniki emisyjności pochodzące z innych źródeł;

3) art. 5, który przewiduje że do 20 % całkowitej wielkości emisji wbudowanych z towarów złożonych może opierać się na wartościach szacunkowych udostępnionych przez operatorów instalacji.

Sprawozdanie w okresie przejściowym składane jest w formie elektronicznej, za pomocą rejestru przejściowego CBAM. Uzyskanie dostępu do rejestru będzie wymagało uwierzytelnienia. Bez przejścia procesu uwierzytelnienia nie można uzyskać dostępu do rejestru przejściowego CBAM.

Aby przejść do informacji nt. rejestru kliknij tutaj. Aktualne komunikaty dot. procesu uwierzytelniania są publikowane tutaj.

UWAGA: Na stronie KE dostępna jest instrukcja użytkowania rejestru przejściowego CBAM (w języku angielskim, polskie robocze tłumaczenie dostępne jest z zakładki „CBAM - Materiały do pobrania”) oraz dostępna jest struktura sprawozdania CBAM w formacie XSD, a także przykładowy plik ze sprawozdaniem CBAM oraz plik w formacie XLS z dokładniejszymi informacjami nt. pól obligatoryjnych czy predefiniowanych.

Komisja Europejska może dokonać kontroli sprawozdań CBAM, bierze przy tym pod uwagę dane dotyczące importu przekazane przez służby celne państw członkowskich.

Komisja Europejska przekazuje właściwym organom państwa członkowskiego:

• wykaz importerów lub pośrednich przedstawicieli celnych mających siedzibę w państwie członkowskim, w odniesieniu do których ma powody sądzić, że nie dopełnili obowiązku przedłożenia sprawozdania CBAM;
• jeżeli Komisja uzna, że sprawozdanie CBAM jest niekompletne lub nieprawidłowe, przekazuje zakres dodatkowych informacji, które uważa za niezbędne do uzupełnienia lub skorygowania tego sprawozdania.

Organ państwa członkowskiego właściwy do spraw CBAM jest zobowiązany przeanalizować przekazane przez Komisję informacje i jeżeli uzna ich zasadność, jest zobowiązany do wszczęcia procedury korekty. Wówczas ten właściwy organ powiadamia zgłaszającego objętego obowiązkiem sprawozdawczym o wszczęciu procedury korekty i w zależności od przypadku powiadamia o koniecznych do zrealizowania przez ten podmiot czynnościach lub może wyjaśnić wątpliwości dotyczące sprawozdania CBAM. W stosownych przypadkach zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym składa poprawione sprawozdanie zainteresowanemu właściwemu organowi i Komisji.

Uwaga: W przypadku gdy właściwy organ wszczyna procedurę korekty, zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym zostaje poinformowany, że sprawozdanie jest poddawane przeglądowi i że wymagane są z jego strony dodatkowe informacje.

Artykuł 16 rozporządzenia 2023/1773 nakłada na państwa członkowskie obowiązek nakładania kar finansowych w następujących przypadkach:

• zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym nie podjął niezbędnych działań w celu dopełnienia obowiązku złożenia sprawozdania CBAM,
• sprawozdanie CBAM jest nieprawidłowe lub niekompletne, a zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym nie podjął niezbędnych kroków w celu skorygowania zgłoszenia CBAM, jeżeli właściwy organ wszczął procedurę korekty.

Wysokość kary wynosi od 10 do 50 euro za tonę niezgłoszonych emisji (wielkość niezgłoszonej emisji będzie określana biorąc pod uwagę wartości domyślne). Kary będą waloryzowane zgodnie z europejskim wskaźnikiem cen konsumpcyjnych.

Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarzadzania Emisjami, działający w ramach IOŚ-PIB, został wstępnie zgłoszony do Komisji Europejskiej jako organ właściwy ds. CBAM w Polsce i w okresie przejściowym będzie wykonywał niektóre zadania w ramach mechanizmu CBAM.

Zachęcamy do zapoznawania się z dedykowaną stroną Komisji Europejskiej (w języku angielskim), na której Komisja Europejska udostępnia dodatkowe informacje na temat CBAM, aktualne wytyczne, arkusz do wymiany informacji pomiędzy importerem a prowadzącym instalacje oraz filmy szkoleniowe i materiały informacyjne dot. rejestru przejściowego CBAM.

Dedykowana strona Komisji Europejskiej dotycząca CBAM

Bezpośrednie linki do tych materiałów znajdują się również w zakładce Materiały do pobrania.

UWAGA: Na stronach Komisji Europejskiej dostępne są również informacje o aktualnie dostępnych szkoleniach. Rejestracji na te szkolenia dokonuje się przez stronę KE.