KOBIZE po raz kolejny był organizatorem i gospodarzem panelu dyskusyjnego pn. "Nowe wyzwania dla samorządów wynikające z ETS2 – rola KPEiK oraz możliwości wykorzystania środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK)", który odbył się 14 października 2025 r. w Poznaniu w ramach piątej już edycji Local Trends Kongres – Europejskiego Forum Samorządowego.
Planowane na 2027 rok pełne uruchomienie systemu handlu uprawnieniami do emisji dla sektora budynków
i transportu drogowego (ETS2) obejmie wszystkie podmioty i osoby wykorzystujące paliwa kopalne na potrzeby ogrzewania i transportu drogowego. Dlatego ważne są każde działania edukujące i komunikacyjne w tym zakresie, wspierające z jednej strony przygotowania na wejście w życie systemu, z drugiej zaś merytoryczną debatę nad ewentualnymi zmianami i doskonaleniem tego narzędzia polityki klimatycznej.
W panelu moderowanym przez Macieja Cyglera (KOBIZE) uczestniczyli znakomici goście:
- Katarzyna Zielińska-Heitkötter, Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Infrastrukturalnych, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR),
- Marzena Andrzejewska-Wierzbicka, Dyrektor Departamentu Zarządzania Środowiskiem i Klimatu, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego,
- Marcin Jamiołkowski, Zastępca Dyrektora Departamentu Środków Zagranicznych, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW),
- Jan Strubiński, Dyrektor ds. Analiz Rynku, Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego (POPiHN),
- Robert Jeszke, Zastępca Dyrektora IOŚ-PIB ds. zarządzania emisjami, Kierownik Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE).
Pani Katarzyna Zielińska-Heitkötter (MFiPR) przedstawiła najnowsze informacje o stanie przygotowań Planu Społeczno-Klimatycznego (PSK), czyli dokumentu niezbędnego do wykorzystania środków Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK) ustanowionego w celu łagodzenia skutków ETS2 i wspierania działań na rzecz transformacji energetycznej podmiotów podlegających tej regulacji. Polska jest największym beneficjentem
i może uzyskać ponad 11 mld EUR w latach 2026-2032 (plus 25% wkładu krajowego). Zgodnie z projektem planu PSK na działania osłonowe przeznaczone zostanie 37,5% tych środków, czyli ponad 4,2 mld EUR.
Niezależnie od posunięć na szczeblu europejskim i rządowym, wiele samorządów już od pewnego czasu podejmuje działania na rzecz transformacji energetycznej i dostosowania się do coraz ambitniejszych celów polityki klimatycznej, które – wprawdzie z różną intensywnością – mają miejsce na wszystkich szczeblach samorządowych. Pani Marzena Andrzejewska-Wierzbicka (UM Woj. Wielkopolskie) opowiedziała nam
o szerokim spektrum działań realizowanych w Wielkopolsce, w tym o efektach projektu LIFE After Coal poświęconemu transformacji energetycznej regionu oraz bardzo ważnej aktywności, jaką jest edukacja
i szkolenie kadr oraz mieszkańców w zakresie instrumentów polityki klimatycznej (np. studia podyplomowe dla doradców klimatycznych w gminach, którzy następnie stają się najbliższym źródłem dla potrzebujących informacji).
Marcin Jamiołkowski (NFOŚiGW) przybliżył obecne i przyszłe zasady oraz mechanizmy finansowania w ramach programów, w których operatorem jest NFOŚiGW. Podkreślił, jak ważne jest wykorzystywanie środków w taki sposób, aby rzeczywiście przyczyniać się do transformacji i realizacji celów środowiskowych. Dowiedzieliśmy się, jak szybko dostępne fundusze są wykorzystywane, co świadczy o wysokim i wciąż rosnącym zainteresowaniu inwestycjami na rzecz transformacji. Doświadczenia płynące z programów finansowanych,
np. z Funduszu Modernizacyjnego, mogą być z powodzeniem spożytkowane do efektywnego wykorzystania środków, o których mówimy w kontekście ETS2 i SFK, a które mogłyby umożliwić dalsze funkcjonowanie sprawnego i popularnego programu Czyste Powietrze.
Perspektywę postrzegania systemu ETS2, który skupia się bezpośrednio na paliwach, uzupełnił pan Jan Strubiński (POPINH) wskazując na perspektywę i działania podejmowane przez biznes paliwowy. Już teraz ma miejsce dążenie do dywersyfikacji aktywności i produkcji, w znacznej części w kierunku tej nisko- i zeroemisyjnej, dzięki czemu branża ulegnie zmianie, a nie zniknie. Niemniej, jak w każdej działalności biznesowej, ważna jest ocena ryzyka inwestycji, w tym oczywiście prognozy cen uprawnień do emisji, będących w znacznej mierze skutkiem decyzji regulatorów. W tym kontekście również biznes dostrzega skalę skutków społecznych ETS2, dotyczących m.in. wykluczenia transportowego i deklaruje wsparcie w celu przeciwdziałania tym negatywnym skutkom.
Robert Jeszke (KOBIZE) przedstawił skutki społecznych i ekonomicznych różnych scenariuszy polityki klimatycznej UE, w tym samego systemu ETS2. Wskazał na wybrane wyniki analiz zespołu CAKE, które zestawił z aktualnymi informacjami dotyczącymi procesu kształtowania polityki, jej narzędzi, postawy poszczególnych państw członkowskich UE i innych determinantów ostatecznych decyzji w tym zakresie. Ważnym elementem wystąpienia było przedstawienie niedoskonałości ETS2, a także szeregu rozwiązań, które mogłyby udoskonalić sam system oraz poprawić proces jego implementacji w lepszy sposób uwzględniający sytuację w państwach członkowskich, w tym przede wszystkim skutki w grupach najbardziej wrażliwych. Rozwiązania te obejmują m.in. środki na rzecz poprawy przewidywalności systemu ETS2 i poziomu ceny uprawnień.
Zapraszamy również do zapoznania się z publikacją artykułu Roberta Jeszke pt. „ETS2 a wyzwania lokalnej transformacji energetycznej”, który ukazał się w publikacji Local Trends pt. "O trendach, wizjach i strategiach samorządów”.
Link do publikacji: https://localtrends.pl/wp-content/uploads/2025/10/O-trendach-wizjach-i-strategiach-samorzadow-ebook.pdf
