Zespół ekspertów KOBiZE/CAKE opublikował nowy policy paper pt. “A Fairer ETS2: Policy options ensuring climate ambition with social balance, while addressing price risks and distributional impacts”. W publikacji zaprezentowano rekomendacje dotyczące modyfikacji systemu ETS2.

System ETS2, który ma zostać uruchomiony w 2027 r., ma pomóc w ograniczeniu emisji z budynków i sektora transportu drogowego oraz dodatkowych sektorów, które nie są objęte EU ETS (takie jak małe instalacje przemysłowe). Uczestnikami systemu ETS2 będą dostawcy paliw zobowiązani do rozliczenia emisji (i zakupu uprawnień), którą wygeneruje konsumpcja tych paliw.

Wprowadzenie nowego systemu handlu emisjami ETS2 budzi poważne wątpliwości dotyczące jego potencjalnych negatywnych skutków społecznych i gospodarczych, które wynikają ze:

• znacznej niepewności, co do ceny uprawnień, w tym ryzyka ich wzrostu do wysokiego poziomu,
• niesprawiedliwego rozłożenia obciążeń między różnymi typami gospodarstw domowych oraz państwami i regionami o różnych dochodach,
• różnic w strukturze paliwowej stosowanej obecnie przez państwa.

W celu złagodzenia negatywnych skutków wprowadzenia ETS2, utworzono Społeczny Fundusz Klimatyczny (SFK). Jego celem jest udzielanie bezpośredniej pomocy finansowej oraz dotacji inwestycyjnych dla osób i podmiotów, dla których wzrosty cen paliw i redukcja ich zużycia mogą stanowić bardzo duży problem. Jednak środki finansowe przeznaczone na SFK mogą okazać się niewystarczające, aby pokryć wszystkie potrzeby inwestycyjne w sektorach transportu i budownictwa. W dokumencie KOBIZE/CAKE przedstawiono najważniejsze założenia nowego systemu, kwestie problematyczne oraz rekomendacje jego modyfikacji, które mogłyby ograniczyć zidentyfikowane zagrożenia. Poniżej przedstawiamy nasze propozycje:

• Wprowadzenie elastycznego limitu cenowego na uprawnienia do emisji w ETS2. Taka interwencja polegałaby na zwiększeniu liczby dostępnych uprawnień na aukcjach pochodzących z różnych źródeł, takich jak np. z rezerwy MSR (ang. Market Stability Reserve) w ETS1 lub zakupu jednostek offsetowych za granicą.
• Opóźnienie wdrożenia ETS2 o trzy lata, zapewniając jednocześnie, jak najszybszą dostępność finansowania ze Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK).
• Zastosowanie tzw. społecznych współczynników umarzania uprawnień, aby rozwiązać problem różnic w dochodach między państwami i zróżnicować ceny za emisję płacone w ETS2 w poszczególnych państwach UE. Pomysł ten polega na wyznaczeniu współczynników dla poszczególnych państw w sposób analogiczny do tych stosowanych przy określaniu krajowych celów redukcji emisji w ramach rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (ang. Effort Sharing Regulation). Współczynniki te umożliwiłyby państwom o PKB per capita poniżej średniej w UE, rozliczanie mniejszej liczby uprawnień niż ich rzeczywiste emisje, natomiast państwa o PKB per capita powyżej średniej UE musiałyby rozliczać więcej uprawnień iż ich emisje. Przy czym, proponowana metoda finalnie prowadzi do osiągnięcia na poziomie całej UE zakładanego w ETS2 limitu emisji.
• Dopuszczenie międzynarodowych jednostek offsetowych do ETS2, których wielkością zarządzałby Europejski Centralny Bank Węglowy (ang. European Central Carbon Bank, ECCB).

Eksperci KOBIZE/CAKE zwracają uwagę, że jeśli w systemie ETS2 nie zostaną wprowadzone skuteczniejsze mechanizmy ograniczające wzrost cen uprawnień do emisji, może to wywołać negatywne reakcje polityczne i społeczne. W konsekwencji system ETS2 mógłby zostać poważnie osłabiony, a działania na rzecz klimatu - zahamowane lub nawet mogłyby doprowadzić do wzrostu emisji. Warto podkreślić, że ETS2 został stworzony po to, by wspierać redukcję emisji w sektorach, które nie są objęte obecnym systemem EU ETS (ETS1). Jednak jeśli cena uprawnień w ETS2 okaże się zbyt wysoka albo nie będzie dostosowana do poziomu dochodów w poszczególnych państwach członkowskich UE, system ETS2 może przynieść skutki odwrotne do zamierzonych. Proponowane zmiany nie mają na celu uprzywilejowania żadnego państwa członkowskiego UE. Ich głównym celem jest utrzymanie politycznego i społecznego poparcia dla transformacji klimatycznej w całej UE.

Publikacja dostępna jest do pobrania tutaj: https://climatecake.ios.edu.pl/wp-content/uploads/2025/10/KOBiZE_ETS2-Options_Policy-Brief_final.pdf

W przypadku pytań prosimy o kontakt: cake@kobize.pl